Duruşmalar Ve Son Kararlar – AİHM İç Tüzük md.63-81

AİHM İç Tüzüğü – 1 Ocak 2020

BÖLÜM VI– Duruşmalar

Madde 63 ‒ Duruşmaların aleniyeti

1. İstisnai koşullarda Daire tarafından, re’sen veya taraflardan birinin veya diğer bir ilgilinin talebi üzerine bu maddenin 2. fıkrasına uygun olarak aksine karar verilmedikçe, duruşmalar aleni (Ç.N:halka açık) olarak yapılır.
2. Demokratik bir toplumda ahlakın, kamu düzeninin ya da milli güvenliğin gerektirdiği durumlarda veya çocukların üstün yararı ya da tarafların özel hayatlarının gizliliği öyle gerektiriyorsa veya  aleniyetin adalete halel getireceği istisnai hallerde Dairenin açıkça gerekli gördüğü ölçüde, bir duruşmanın tamamı ya da bir bölümü basına ve hakla kapalı olarak yapılabilir.
3. Bu maddenin 1. fıkrası uyarınca yapılacak gizli duruşma talebi gerekçeli olmalı ve talebin duruşmanın tamamına mı yoksa bir kısmına mı ilişkin olduğu belirtilmelidir.

Madde 64 ‒ Duruşmaların yürütülmesi

1. Daire Başkanı duruşmaları düzenler, yönetir, Daire huzurunda dinlenmek üzere çağrılacakların konuşma düzenini tespit eder.
2. Yargıçlardan her biri Dairece görülen duruşmada hazır bulunan herhangi bir kişiye soru yöneltebilir.

Madde 65 ‒ Duruşmaya katılmama

Taraflardan birinin veya duruşmada bulunması gereken herhangi bir kişinin duruşmaya katılmaması veya katılmayı reddetmesi halinde, Daire, dosya kapsamının hakkaniyete uygun olarak karar verilebilmesi için yeterli olduğu kanaatindeyse, duruşmaya devam edebilir.

Madde 66-69 Yürürlükten kaldırılmıştır.

Madde 70 ‒ Duruşma tutanakları

1. Daire Başkanının talimat vermesi halinde, duruşma tutanaklarını hazırlamak Yazı İşleri Müdürünün sorumluluğundadır.  duruşma tutanaklarının tutmakla görevlidir. Bu tutanak aşağıdakileri içerir:

(a) Daire’nin bileşimi;

(b) Daire önündeki duruşmada hazır bulunanlar;

(c) tarafların ileri sürdüğü hususlar, yöneltilen sorular ve verilen yanıtların metni;

(d) duruşma sırasında verilen herhangi bir hükmün metni.

2. Duruşma tutanağının tamamen veya kısmen resmi olmayan dillerden birinde olması halinde, Yazı İşleri Müdürü bunun resmi dillerden birine tercümesini temin eder.
3. Taraf temsilcilerine duruşma tutanağının bir örneği, Daire Başkanı veya Yazı İşleri Müdürünün kontrolü altında, varsa gerekli görecekleri düzeltmeleri bildirmek üzere verilir, ancak söylenenlerin anlam ve içeriğini etkileyecek bir düzeltme yapılamaz. Yazı İşleri Müdürü, Daire Başkanının talimatları doğrultusunda bu amaçla tanınacak süreyi belirler.
4. Duruşma tutanağı, düzeltilmiş haliyle, Daire Başkanı ve Yazı İşleri Müdürü tarafından imzalandıktan sonra hüküm ifade eder.

BÖLÜM VII – Büyük Daire Önünde Yargılama Usulü

Madde 71 ‒ Usul hükümlerinin uygulanabilirliği

1. Daireler önündeki yargılamayı düzenleyen herhangi bir usul hükmü, bünyesine uygun düştüğü müddetçe (mutatis mutandis:gerekli değişikliklerle birlikte) Büyük Daire önündeki yargılamada da uygulanır.
2. İçtüzüğün, duruşma açılmasına ilişkin 54 § 5 ve 59 § 3 maddeleri uyarınca Dairelere tanıdığı yetkiler, Büyük Daire önünde yapılan yargılamada da Büyük Daire Başkanı tarafından kullanılabilir.

Madde 72 ‒ Büyük Daire lehine yargılama yetkisinden vazgeçme

1. Daire önünde görülmekte olan bir davanın, Sözleşme veya Ek Protokollerin yorumlanmasını gerektirecek türden ciddi bir sorun içermesi halinde, davanın taraflarından biri bu maddenin 4. fıkrası hükmüne uygun olarak bir itiraz ileri sürmedikçe, Daire tarafından yargılama yetkisinin Büyük Daireye bırakılmasına karar verilebilir.
2. Daire önünde görülmekte olan bir davada ortaya çıkan bir sorunun çözümü yerleşik Mahkeme içtihadına aykırılık oluşturacak mahiyette ise, davanın taraflarından biri bu maddenin 4. fıkrası uyarınca itiraz etmedikçe, Dairece, Büyük Daire lehine yargılama yetkisinden vazgeçme kararı verilebilir.
3. Vazgeçmeye ilişkin kararda gerekçe bildirme zorunluğu yoktur.
4. Dairenin yargılamayı bırakmaya yönelik düşüncesi Yazı İşleri Müdürü tarafından taraflara bildirilir. Taraflar, bildirim tarihinden itibaren bir ay içinde usulüne uygun olarak düzenlenmiş gerekçeli itirazlarını Yazı İşleri Müdürlüğüne sunabilirler. Bu şartları taşımayan bir itiraz Dairece geçersiz sayılır.

Madde 73 ‒ Davanın Büyük Daireye gönderilmesi talebinin taraflarca ileri sürülmesi

1. Sözleşme’nin 43. maddesi hükmüne göre taraflardan biri istisnai olarak, bir Daire kararının, kararın veriliş tarihinden itibaren üç ay içinde Yazı İşleri Müdürlüğü’ne yazılı olarak sunacağı bir dilekçe ile dosyanın Büyük Daireye gönderilmesi talebinde bulunabilir. Talepte bulunan taraf, Büyük Daire tarafından incelenmeyi haklı kılacağını düşündüğü, Sözleşme ve ona bağlı Protokollerin yorumlanmasını ve uygulanmasını etkileyen ciddi meseleyi veya genel önem arz eden konuyu belirtir.
2. İçtüzüğün 24 § 5 maddesi hükmüne göre beş Büyük Daire yargıcından oluşan bir heyet, bu talebi yalnızca mevcut dosya kapsamını nazara alarak inceler. Sadece, ileri sürülen soru veya sorunun mevcudiyetine kanaat getirilmesi halinde talebin kabulüne karar verilir. Talebin reddine ilişkin kararın gerekçeli olma zorunluğu yoktur.
3. Heyetçe talebin kabulüne karar verilmesi halinde  Büyük Daire davayı inceleyerek esas hakkında karar verir.

BÖLÜM VIII – Mahkeme kararları

Madde 74 ‒ Mahkeme kararının içeriği

1. Bir Mahkeme kararı Sözleşme’nin 28, 42. ve 44. maddelerinde yazılı olan aşağıdaki hususları içerir:

(a) Daire veya ilgili Komite’yi oluşturan Daire Başkanı ile diğer yargıçların adları ile Yazı İşleri Müdürü veya Müdür Yardımcısı’nın adları

(b) karar tarihi ile gerekçeli mahkeme kararının yazıldığı tarihler;

(c) tarafların kimliği;

(d) tarafların temsilci, avukat ya da danışmanlarının adları;

(e) uygulanan usule ilişkin tutanak;

(f) davadaki vakalar;

(g) taraf beyanlarının bir özeti;

(h) yasal gerektirici nedenler;

(i) hüküm fıkraları;

(j) eğer varsa giderlere ilişkin karar;

(k) çoğunluğu oluşturan yargıçların sayısı;

(l) gerekli olduğunda hangi metnin asıl olduğunun belirtilmesi.

2. Davanın bir Daire veya Büyük Daire tarafından görüşülmesine katılmış yargıçlardan her biri, karar lehinde veya aleyhindeki ayrı görüşünün veya sadece karara muhalif olduğuna ilişkin beyanının  karara ilave edilmesini isteyebilir.

Madde 75 ‒ Adil tatmin hakkında verilecek karar

1. Daire ya da Komite’nin Sözleşme ya da ekli Protokollerin ihlal edildiği sonucuna varması halinde, eğer Sözleşme’nin 41. maddesi kapsamında, İçtüzüğün 60. maddesine uygun olarak ileri sürülmüş somut bir talep mevcut ise ve bu konuda bir karar verilmesine engel bulunmuyorsa aynı mahkeme kararı içinde hüküm altına alınır; karar verilmesine engel bir hal varsa , Daire ya da Komite bu konudaki kararını tamamen veya kısmen sonraya bırakır ve devamında takip olunacak usulü belirler.
2. Sözleşme’nin 41. maddesi kapsamındaki başvurular hakkında karar vermek üzere toplanacak Daire ya da Komite, mümkün olduğu müddetçe, davanın esası hakkında karar veren yargıçlardan oluşur. Aynı yargıçlardan oluşan Daire ya da Komite’nin toplanmasının mümkün olmadığı hallerde, Bölüm Başkanı, kura yoluyla Daire veya Komitedeki eksiği tamamlar veya yeniden oluşturur
3. Daire ya da Komite, Sözleşme’nin 41. maddesi kapsamındaki adil tatmine ilişkin kararında, belirlenen sürede tarafların uzlaşamaması halinde hükmedilmiş olan tazminat tutarı üzerinden ayrıca faiz ödenmesine de karar verebilir.
4. Zarar gören taraf ile sorumlu Sözleşmeci Taraf arasındaki bir anlaşmadan haberdar olması halinde Mahkeme, anlaşmanın hakkaniyete uygun olup olmadığını araştırarak olumlu kanaate vardığında İçtüzüğün 43 § 3 maddesi hükmüne göre düşme nedeniyle esasın kapatılmasına karar verir.

Madde 76 ‒ Mahkeme kararının lisanı

Mahkeme her iki resmi dilde birden olmasına karar vermedikçe, bütün Mahkeme kararları İngilizce veya Fransızca olarak verilir. Bununla birlikte Büyük Daire kararları her iki resmi dilde birden yazılır ve her iki dilde yazılmış karar metni de eşit olarak asıl nüsha sayılır.

Madde 77 ‒ Mahkeme kararının imzalanması, açıklanması ve tebliği

1. Mahkeme kararları, Daire ya da Komite Başkanı ve Yazı İşleri Müdürü tarafından imzalanır.
2. Bir Daire tarafından verilen karar, Daire Başkanı veya onun belirleyeceği diğer bir yargıç tarafından aleni bir duruşmada tefhim olunabilir. Tarafların Memur ve temsilcileri, makul bir süre öncesinden bu duruşmanın tarihi hakkında bilgilendirilir. Bundan başka, Komitelerin vereceği kararlarda olduğu gibi bu maddenin 3. fıkrasında öngörülen şekilde yapılacak tebliğ kararın açıklanması yerine geçer.
3. Mahkeme kararları Bakanlar Komitesine iletilir. Yazı İşleri Müdürü, kararın birer örneğini, taraflara, Avrupa Konseyi Genel Sekreterine, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri dâhil üçüncü taraflara ve doğrudan ilgili diğer kişilere gönderir. Usulüne uygun olarak imzalanmış asıl nüsha Mahkeme arşivinde saklanır.

Madde 78 ‒ Kaldırıldı

Madde 79 ‒ Son kararın yorumlanması talebi

1. Taraflardan biri, son kararın açıklanmasından itibaren bir yıl içinde, son kararın yorumlanması (tavzihi) talebinde bulunabilir.
2. Talep Yazı İşleri Müdürlüğüne gönderilir. Talepte, hangi hüküm fıkrasının hangi neden veya nedenlerle yorumlanmasının istendiği açık olarak yazılmış olmalıdır.
3. Kararı veren Daire incelenmesini haklı kılacak bir neden bulunmadığı gerekçesiyle talebi resen reddedebilir. Aynı üyelerle Dairenin teşkili sağlanamadığı takdirde, Mahkeme Başkanı kura yoluyla Daire heyetini tamamlar veya yeniden oluşturur.
4. Dairece talebin reddedilmemesi halinde Yazı İşleri Müdürü talebi diğer taraf veya taraflara tebliğ ederek Daire Başkanı tarafından tayin edilen süre içinde yazılı beyanlarını sunmaya davet eder. Dairenin duruşma yapılmasına karar vermesi halinde bu duruşma gününü de Daire Başkanı tayin eder. Dairece verilecek karar hüküm mahiyetindedir.

Madde 80 ‒ Karar düzeltme talebi

1. Taraflardan biri, doğası gereği davanın sonucuna etki edebilecek mahiyette bir etkisi olan ve kararın açıklandığı tarihte Mahkeme tarafından bilinmeyen ve kendisi tarafından da bilinmesi mümkün olmayan bir vakanın varlığını sonradan öğrendiği takdirde, öğrenme tarihinden itibaren altı ay içinde Mahkeme’den kararın düzeltilmesini talep edebilir.
2. Talepte düzeltilmesi istenen karar belirtilmesi ve bu maddenin birinci fıkrasında aranan şartların mevcut olduğunu gösterecek olan gerekli bilgiye yer verilmesi zorunludur. Talebi destekler mahiyetteki bütün belgelerin bir örneği taleple birlikte sunulmalıdır. Talep ve destekleyici belgeler Yazı İşleri Müdürlüğüne sunulur.
3. Kararı veren Daire incelenmesini haklı kılacak bir neden bulunmadığı gerekçesiyle talebi resen reddedebilir. Aynı üyelerle Dairenin teşkili sağlanamadığı takdirde, Mahkeme Başkanı kura yoluyla Daire heyetini tamamlar veya yeniden oluşturur.
4. Dairece talebin reddedilmemesi halinde Yazı İşleri Müdürü talebi diğer taraf veya taraflara tebliğ ederek Daire Başkanı tarafından tayin edilen süre içinde yazılı beyanlarını sunmaya davet eder. Dairenin duruşma yapılmasına karar vermesi halinde bu duruşma gününü de Daire Başkanı tayin eder. Dairece verilecek karar hüküm mahiyetindedir.

Madde 81 ‒ Hüküm ve kararlardaki hataların düzeltilmesi

Karar düzeltme ve esas kaydının ihyasına ilişkin hükümlere halel getirmeksizin, Mahkeme, karar veya hükmün açıklanmasından itibaren bir ay içinde taraflardan birinin talebi üzerine veya resen, yazım hatalarını, hesap hatalarını ve bariz yanlışlıkları düzeltebilir.