İdare Mahkemesi, idari hukuka uygun olmadan yapılan işlemler durumunda açılan davalara bakan ilk derece mahkemesi olmaktadır. İdari hukuka uygun olmayan işlemler, İdari Yargılama Usulü Kanuna göre belirlenmiş ve İdare Mahkemeleri bu konu üzerine görevlendirilmiştir.
İdare mahkemelerinin 2576 sayılı kanuna göre kanuna göre kuruluşu ve görevleri belirlenmiştir. Ayrıca istinaf ve temyiz ile kanun yolunda incelenmesi gereken davalarda idare mahkemesi görevlendirilmektedir. Bu kapsamda idare mahkemesi ve vergi mahkemesi konularında ilk derece mahkemesi olmaktadır. İstinaf edilen davanın incelenmesi ve kararı bölge idare mahkemesi bakmaktadır. Temyiz yoluyla itiraz edilen veya bazı idari konulardaki davalarda ise Danıştay kanun yoluyla ilk derece mahkemesi kabul edilmektedir.
İdare Mahkemesinin Yargılama Usulü Nasıl İşlemektedir?
İdare mahkemesi kanunlara ve kurallara göre yargılama süreci gerçekleştirmektedir. Eylemlilik ile değil yazılı evraklar üzerinden incelemeler yapılarak kararlar verilir. Bu yüzden mahkeme sırasında tanık dinleme gibi durumlar gerçekleştirilmemektedir. Fakat mahkeme sonunda elde edeceği tüm belgeleri topladıktan sonra keşif ile bilir kişi raporu isteyebilir.
Açılan her hangi bir dava idare mahkemesine taşındığın, dava ile ilgili her türlü belgeyi gerek gördüğünde ilgili yerden isteme ve alma hakkına sahiptir. İdare mahkemesinde gerçekleşen davada taraflar ilgili belgeyi sadece; Danıştay, İdare ve Vergi Mahkemelerinden talep etmektedir. Gerek belgenin taraflara verilmesi için idare mahkemesi, bir kişi görevlendirir, durumun tespiti sağlanır ve gerek görülür ise taraflara bu belgeler verilebilir.
İdare Mahkemeleri Hangi Davalara Bakmakla Görevlidir?
İdare mahkemeler, Danıştay’ın ve Vergi Mahkemelerinin bakmakla olduğu görevler dışında bütün idare ile ilgili davalara bakma yetkisine sahip olmaktadır. Bu davalar; İptal davaları, tam yargı davaları, uyuşmazlık davaları ve diğer idare mahkemelerinin görevlendirildiği davalara bakma yetkisine sahiptir.
Bir idari işlemin hukuka aykırı olmasından kaynaklı iptal edilmesi gerektiği davalar, iptal davaları kapsamına girmektedir. İdari işlemlerden kaynaklı zarar görmüş kişilerin karşısında açılmış davalara bakma görevi de tam yargı davaları kapsamındadır.
İdari konular kapsamın, il, ilçe, kamu görevlileri gibi idari yapıların hepsine bakma görevi de İdare Mahkemelerine ait olmaktadır.
İdare Mahkemesinin Yetkisi Nasıl Belirlenmektedir?
İdare Mahkemesi bulunduğu coğrafyayı kapsayan idari mahkeme konularını inceler ve yetki sahibi olur. Dava konusu olan veya yetkili olan idari sıfattaki kişinin bulunduğu yer bu durumda esas alınmaktadır. Bazı özel kanunlarda belirtilen idare mahkemesi yeri farklı bir coğrafyaya verilirse, belirtilen kanuna göre olan yerde mahkeme görülmektedir. Bu duruma en önemli örnek, kamu görevlisi olan kişinin adandığı eski ve yeni yere göre idare mahkemesinin coğrafyası belirlenebilir.
İdare Mahkemesinin Görevleri Nelerdir?
İdare Mahkemeleri genel görevli mahkemeler olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda yetkileri dahilinde delil toplama yetkisi bulunmaktadır. Ayrıca hizmetlerde yaşanan aksaklıkların giderilmesi için tazminat davalarında görevli konumdadır. Mevcut idarenin yaptığı kanunsuz durumlarda, İdare Mahkemesi görev alma yetkisine sahiptir. Ve kamu idaresi sözleşmeleri ile ilgili davalara bakma yetkisinde görevlendirilmiştir.
İdare mahkemesi genel yetkili mahkemeler kapsamına girdiği için, bir davada mahkemeye sunulan dilekçenin reddetme yetkisi İdare Mahkemesi görevleri arasındadır. Uygun gördüğü zaman dilekçe reddi yapabilir. Danıştay ve Vergi Mahkamaleri tarafından bakılan davalar ve bazı özel yasalarca belirtilmiş konular dışında ki hemen hemen bir çok dava konusunda görev sahibi olmaktadır.
İdare Mahkemesi Delil Toplama Yetkisini Nasıl İşletmektedir?
İdari Yargılama Usulüne yasalarına göre İdare Mahkemesi, delil toplama yetkilerine sahip olmaktadır. Bu kapsamda davanın içeriği ile ilgili, şahitlerden çok yazılı kaynaklara ve somut delillere göre kararlarını vermektedir. İlgili konu ile gerektiği gördüğü tüm belgeleri gerekli yerden isteme yetkisi ve görevi bulunmaktadır. Örneğin telefon veya internet ile ilgili bir davada ilgili birim Bilişim Teknolojileri Kurulu ise bu birimden doğrudan belge isteme delil toplama yetkisi bulunmaktadır.
İdare Mahkemesi Neden Belgeler Üzerinden Karar Vermektedir?
İdare mahkemesi genel olarak ilk derece mahkeme görevlerini yapmaktadır. Aldığı kararlar somut deliller üzerinden gerçekleştirilmesinden kaynaklı doğrudan yazılı kaynaklar ve dilekçeler üzerinden karar vermektedir. Bu hususta şahit dilenmesi gibi durumlara dava da yermeye bilir. Ayrıca maddi ve idari görülen davalarda, bir çok konu ve içerik belgeler üzerinden işlemektedir. Bu yüzden belge üzerinden karar verme görevine sahip olmaktadır.
İdare Mahkemesinin Kararına Karşı İstinaf Başvurusu Yapılmakta Mıdır?
İdare Mahkemesinin kararına karşın şartlar uygun ise istinaf başvurusu yapılmaktadır. Fakat bir takım şartlar istinaf başvurusunu engellemektedir. Bunları; Hızlı yargılama şekline tabi olan davalarda istinaf başvurusu kabul edilmez. Yine İdare Mahkemesi hakimi bir dava konusunda istinaf yolu yapılamayacağını belirttiği şartlarda kanunen istinaf başvurusu yapılmaz.
İstinaf başvurusu yapılan konular arasında ise; İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı her hangi bir başka kanun yolu var ise, istinaf başvurusu yapılmaktadır. İstinaf yolu açık olan yasa ve kararların tümüne istinaf başvurusu yapılmaktadır. Ancak istinaf ile itiraz edilmiş kararlar bölge idare mahkemesi tarafından ilk derece mahkemesinin kararı doğru bulunup, istinaf başvurusu reddedilebilir.
İdare Mahkemesinin Kararına Karşı Temyiz Başvurusu Yapılmakta Mıdır?
İstinaf Mahkemesinin verdiği tarafın karşı kararına temyiz yolu bazı yasalara uygun olarak açık bırakılmıştır. Yani temyiz başvurusu bulunabileceği bazı durumlar söz konusu olmaktadır. Bu tarz durumlarda Danıştay’a temyiz de bulunulabilir.
İdare Mahkemelerine karşı açılan temyiz davalarından bazıları aşağıdaki gibidir;
Doğal kaynaklarla ilgili verilen kararlar temyiz yoluyla açık olmaktadır.
Yer üstü kaynakları ile ilgili verilen kararlar temyiz yoluyla açık olmaktadır.
Açılan iptal davalarına karşı temyiz edilmektedir.
Yüz bin lira ve üzeri miktarlarda konusu bulunan davalarda alınan karar temyiz edilmektedir.
Kamuda görev yapan bir kişinin meslekten atılması ile ilgili konularda temyiz başvurusu yapılmaktadır.
İmar planlarından kaynaklanan davalar temyiz edilmektedir.
Yukarıda belirtilen alanlarda idare mahkemesinin yararları istinaf ve temyiz ile açık olduğu gibi, idare mahkemesinin görevi durdurma kararı aması yetkisi de bulunmaktadır.
İdare Mahkemesinin Görevsizlik ve Yetkisizlik Kararları Nelerdir?
İdare mahkemesinin görevleri kapsamı giren bir dava hakkında görevsizlik verme hakkına sahip olmaktadır. Bu tarz durumlarda konuyla ilgili olmak durumuyla, Danıştay, yetkili İdare Mahkemesine veya Vergi Mahkemesine itiraz gönderilebilir.
Danıştay davayı görevleri dahilinde kabul etmez ise dava hakkında görevsizlik verilmektedir. Eğer görevsizlik yada yetki ile ilgili konularda mevcut dava danıştay tarafından kabul edilir ise sorun Danıştay tarafından çözüme bağlanmaktadır.
Görevsizlik ve yetkisizlik kararları ile ilgili kararları Danıştay ve Bölge İdare Mahkemeleri karara bağlamaktadır.
