Hukuki Detaylar ve Yargı Kararlarıyla Birlikte Mal Rejimleri

Mal Rejimleri: Hukuki Detaylar ve Yargı Kararları

Türk Medeni Kanunu, 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe giren 4721 sayılı kanunla, edinilmiş mallara katılma rejimini yasal mal rejimi olarak kabul etmiştir. Bunun dışında mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı ve mal ortaklığı olmak üzere üç seçimlik mal rejimi daha bulunmaktadır. Eşler, aralarında mal rejimi sözleşmesi yaparak bu seçeneklerden birini seçebilirler. Ancak böyle bir sözleşme yapılmadığında, edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olur.

1. 01.01.2002 Öncesi ve Sonrası Mal Rejimi

• 01.01.2002 tarihinden önceki dönemde evlenmiş olan eşler arasında mal ayrılığı rejimi geçerliydi. 01.01.2002’den sonra yapılan evliliklerde ise edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanmaktadır.
• Yargıtay Kararları: Bu dönemlerde yapılan evlilikler için Yargıtay, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan evliliklerde mal ayrılığı rejiminin geçerli olduğunu, ancak bu tarihten sonra edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanacağını belirlemiştir. Eğer eşler 2002 öncesi evlenmiş ve yeni mal rejimi seçmek istemişse, bir yıl içinde bunu düzenleme imkanı verilmiştir.

2. Mal Rejimi Sözleşmesi

• TMK m. 205 gereği, mal rejimi sözleşmesi evlilikten önce, evlilik sırasında veya evlilikten sonra noterde düzenleme veya onaylama suretiyle yapılabilir.
• Yargıtay Kararları: Mal rejimi sözleşmesinin taraflarca imzalanmasının zorunlu olduğuna ve geçmişe etkili değiştirilemeyeceğine ilişkin hükümler doğrultusunda, yapılan sözleşmenin geçerliliği ve uygulama esasları denetlenmektedir.

3. Yasal Mal Rejimi

• Yasal mal rejimi, eşlerden birinin ölümü, boşanma veya başka bir mal rejiminin kabulü ile sona erer. Boşanma ile sona eren evliliklerde mal rejimi, boşanma davasının açıldığı tarihten itibaren sona ermiş kabul edilir.
• Yargıtay Kararları: Boşanma davasının açıldığı tarihte mal rejiminin sona erdiği kabul edilerek, mal tasfiyesi bu tarihe göre yapılır. Ancak taraflar arasında başka bir anlaşma varsa veya tasfiyeye ilişkin bir dava açılmışsa, bu dava tarihine göre de tasfiye yapılabilir.

4. Eşlerin Kişisel ve Edinilmiş Malları

• Kişisel mallar: Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşyalar, evlenmeden önce edinilmiş mallar, miras yoluyla ya da karşılıksız kazanma yoluyla elde edilen mallar.
• Edinilmiş mallar: Evlilik sırasında elde edilen çalışma karşılığı gelirler, sosyal güvenlik ödemeleri ve kişisel malların gelirleri.
• Yargıtay Kararları: Örneğin, Yargıtay, evlilik sırasında edinilen altınlar ve ziynet eşyalarının kim tarafından takıldığından bağımsız olarak kadına ait olduğunu kabul etmiştir.

5. Mal Rejimi Tasfiyesi

• Mal rejimi sona erdiğinde, her eş diğer eşte bulunan mallarını geri alır. Tasfiye sırasında mallar, kişisel mallar ve edinilmiş mallar olarak ayrılır. Eşler ayrıca katkı payı ve değer artış payı taleplerinde bulunabilirler.
• Denkleştirme: Kişisel maldan edinilmiş mala yapılan katkılar, tasfiye sırasında denkleştirilir.
• Yargıtay Kararları: Bir eşin kişisel malı ile diğer eşin edinilmiş malına katkıda bulunması halinde denkleştirme yapılır. Örneğin, Yargıtay, bir eşin evlenmeden önce biriktirdiği parayla yapılan harcamaların tasfiye sırasında denkleştirileceğini belirtmiştir.

6. Değer Artış Payı

• Eşlerden biri, diğerinin malına yaptığı katkı sonucu ortaya çıkan değer artışını talep edebilir. Katkı oranına göre malın tasfiye anındaki değeri üzerinden hesaplama yapılır.
• Yargıtay Kararları: Değer artış payı alacağı konusunda Yargıtay, malın katkı yapılan anındaki değeri ve katkı oranını göz önünde bulundurarak hesaplama yapılması gerektiğini belirtmiştir. Eğer mal daha sonra elden çıkarılmışsa, hâkim hakkaniyete göre alacağı belirler.

7. Katılma Alacağı

• Edinilmiş malların tasfiyesi sonunda ortaya çıkan artık değer üzerinden hesaplanır. Artık değer, edinilmiş malların toplam değerinden borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır.
• Yargıtay Kararları: Artık değer hesaplamasında, her bir malvarlığı için ayrı hesaplama yapılması gerektiği ifade edilmektedir. Yani, eşin tüm aktif ve pasifleri değil, her bir malın kendi borçları dikkate alınarak hesaplanır.

8. Mal Rejiminin Boşanma ile Birlikte Tasfiyesi

• Boşanma ile mal rejimi sona erer ve eşlerin mal rejiminin tasfiyesi için ayrı bir dava açmaları gerekmektedir. Ancak bazı durumlarda, boşanma davasıyla birlikte mal rejiminin tasfiyesi de talep edilebilir.
• Yargıtay Kararları: Boşanma davası ile birlikte mal rejimi tasfiyesi taleplerinde, boşanmanın kesinleşmesi beklenerek mal tasfiyesi yapılmaktadır.

Yargı Kararlarıyla İlgili Ek Detaylar:

• Yargıtay, katkı payı alacağı davalarında eşin yaptığı katkının miktarını ve karşılıksız olduğunu ispatlaması gerektiğini belirlemiştir. Aynı zamanda katkı oranı üzerinden yapılan hesaplamaların, malın dava tarihindeki değerine göre yapılması gerektiği vurgulanmıştır.
• Tasfiye sürecinde, malın devredildiği tarihteki değil, tasfiye tarihindeki değeri esas alınarak hesaplama yapılması gerektiği belirtilmiştir.