Boşanmada Maddi Ve Manevi Tazminat Davası

Evlilik birliğinin görevli ve yetkili mahkemenin kararı neticesi ile sona ermesi halinde, boşanmaya taraf olanlardan kusursuz durumda veya daha az kusurlu durumda bulunan eş, kusurlu veya diğer taraftan daha fazla kusurlu durumda olan eşten maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. Bu şekilde bir tazminatın talep edilebilmesi için, talepte bulunan taraf ya kusursuz olmalı ya da diğer taraftan daha az kusurlu olmalıdır.

Maddi ve manevi tazminat davasında, tazminat talep eden tarafın boşanmaya sebep olan olaylar nedeniyle mevcut olan veya mevcut olabilecek menfaatlerinin boşanma sebebiyle zedelenmesi yani maddi bir zarara uğraması ile maddi tazminat davası, kişisel haklarına bir ihlal meydana gelmişse de manevi tazminat açabilir. Hem maddi hem de manevi tazminat davası aynı anda da açılabilir.

Boşanma Durumunda Maddi ve Manevi Tazminat Davası’nın Açılması

Boşanmaya neden olan olaylardan kaynaklı olarak açılabilecek maddi ve manevi tazminat davası, boşanma davasının açılması için verilecek olan dava dilekçesinde ya da bu davaya karşılık olarak davalı tarafından verilebilecek cevap dilekçesine istinaden açılabilir. Maddi ve manevi tazminat davası boşanmanın ayrıntı niteliğinde bir talebi olmasından dolayı sadece dava dilekçesi veya cevap dilekçesi yoluyla talep edilmesi halinde mümkün hale gelmektedir. Bu şekilde açılan maddi ve manevi tazminat için ayrıca harç talep edilmez.

Boşanma davasına konu olaylar sebebi ile dava dilekçesinde ya da cevap dilekçesinde talepte bulunulmayan maddi ve manevi tazminat talepleri, boşanma davası sürecinde de açılabilir. Böyle bir durum oluşması durumunda mahkeme bu davaları birleştirmeye veya boşanma davası tamamlandıktan sonra maddi ve manevi tazminat davasının görülmesine de karar verebilir.

Boşanma kararı sürecinde de dava veya cevap dilekçesi yoluyla talepte bulunulmayan maddi ve manevi tazminat talepleri, boşanma kararı kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde ayrı bir dava şeklinde de yine açılabilir. Bu davalarda görevli ve yetkili mahkeme yine davalının ikametgahında bulunan Aile Mahkemeleri’dir. Bu şekilde açılacak davalarda harç ödenmesi zorunludur.
Mahkeme eğer boşanmaya taraf olan eşlerin kusur derecelerini eşit olarak tespit ederse, tarafların birbirlerinden maddi ve manevi tazminat alma hakları yoktur.

Boşanma Durumunda Maddi Tazminatın Hesaplanması

Mahkeme tarafından kusursuz ya da diğer taraftan daha az kusurlu bulunan eşin lehine maddi tazminata hükmetmeden önce, tazminat talep eden eşin mevcut ya da beklenen menfaatlerinin boşanma sebebiyle zedelenip zedelenmediği tespit etmek zorundadır. Mahkeme tarafından maddi tazminat belirlenirken şu durumlara bakılır;
– Boşanmaya taraf eşlerin mali ve sosyal durumlarına,
– Fiilin ağırlığına ve kusur derecesine,
– Parasal olarak alım gücüne,
– İhlale uğrayan mevcut ya da beklenen menfaatlerin neler olduğuna bakarak hakkaniyet ilkesi gereğince bir hükme varır.

Maddi olarak durumu çok iyi olan boşanma tarafları ile durumu nispeten daha kötü olan tarafların ödeyebilecekleri tazminat miktarlarının aynı olma ihtimali yoktur. Bu benzer şekilde Medeni Kanun’da sayılan özel boşanma sebepleri ile şiddetli geçimsizlik sebebine göre boşanan tarafların da ödemek zorunda oldukları tazminatlar da ayı olamaz.

4721 sayılı Medeni Kanunun 176. maddesinde, ” İrat şeklinde ödenmesine hükmolunan maddi tazminat, alacaklı olan tarafında yeniden evlenmesi veya taraflardan birinin vefat etmesi halinde kendiliğinde yürürlükten kalkar. Yine alacaklı olan taraf resmi olarak başka birisi ile evli olmamasına rağmen fiili olarak bir başkası ile karı koca hayatı yaşaması durumunda ya da haysiyetsiz bir şekilde yaşam sürmesi durumunda da mahkeme tarafından kaldırılabilir ” hükmü yer almaktadır.

Boşanma Durumunda Manevi Tazminatın Hesaplanması

Boşanma konusunu teşkil eden olay ve olaylar nedeni ile kişilik haklarına bir saldırı olan taraf diğer taraftan manevi tazminat talep edebilir. Boşanma davasındaki manevi tazminatın temel amacı, boşanma konusuna sebep olan olay yüzünden kişilik haklarına saldırı olan tarafında ruhsal dengesinde meydana gelen bozulmayı telafi etmek ve manevi değerlerindeki azalmayı karşılamaktır.

Boşanma davasında mahkeme manevi tazminatın irat olarak ödenmesine karar veremez. Bu durum Medeni Kanunun 176. maddesinin ikinci fıkrasında net olarak belirlenmiştir. Manevi tazminata hükmedecek olan mahkeme, bu tazminatın toplu olarak ve tek seferde ödenmesine karar verebilir.
Mahkeme manevi tazminat tutarını tespit ederken, hukukun genel esaslarının yanı sıra aşağıdaki durumları göz önünde bulundurur;
– Tarafların ekonomik ve sosyal durumları,
– Tarafların kusur derecelerine diğer başka davalarla orantılı olacak şekilde orantılılık ilkesi gereğince karar verir.

Yine mahkemenin vereceği karara istinaden ödenecek manevi tazminat miktarı, taraflardan birini zenginleştiremeyeceği gibi diğer tarafın da fakirleşmesine meydan vermeyecek şekilde belirlenir.

Avukat Devrim Bozkurt

Kadıköy / İstanbul – Türkiye